Ամփոփում

8-րդ դասարանի ամփոփում

Ինչու ենք ուսումնասիրում պատմությունը:

8-րդ դասարանի առաջադրանքների փաթերի հղումը տեղադրել:

Թարգմանությունների հղումը տեղադրել:

Նախագծային աշխատանքների հղումը տեղադրել:

1.Որոնք էին հայ ազատագրական պայքարի արտաքին և ներքին նախադրյալները:Նշեք շարժման հայտնի գործիչներին:

Օտար տիրապետությունից ազատվելը։

2.Ինչ դեր են խաղացել Հակոբ Դ Ջուղայեցին և Իսրայել Օրին:

Հակոբ Դ Ջուղայեցին մեկնոընում է Եվրոպա մեծ հույսեր ունենալով որ կոգնեն հայերին։

Նա փորձում էր ամեն ելք գտնել Հայաստանի օգնելու համար ։ Օգնություն էր փորձում գտնել Եվրոպայից , բայց չստացավ ։ Նա որոշեց օգնություն գտնի Ռուսաստանի ցարի ՝ Պետրոս Մեծի մոտ , քանի որ այդ ժամանակ Ռուսաստանը գնալով հզորանում էր Իսրայել Օրին մտածեց , որ Ռուսաստանին միանալը ամենալավ ելքն է ։

3.Ինչու հենց Սյունիքում և Արցախում տեղի ունեցավ զինված պայքարը օտար տիրապետությունների դեմ: թվարկեք այդ պայքարի նշանավոր ղեկավարներին:

Պետրոս 1-ը արշավանք էր ցանկանում կազմակերպել մերձկասպյան տարածք ։Սյունիքի ու արցախի հայերը ազատագրական ջոկատներ կազմակերպեցին , որ միանան Պետրոս 1-ին ։
Ղեկավարներից էր Դավիթ Բեկը , Ավան , Թարխան հարյուրապետորը ։

4. Ինչպես էին կոչվում Արցախում ստեղծված հայկական ինքնավարությունը: Ինչ նշանակություն է ունեցել այն:

Արցախում հայկական ինքնավարությունը կոչվում էր Ղարաբաղի մելիքություններ։

5. Որ պատերազմների արդյունքում Ռուսաստանը գրավեց Անդրկովկասը: Ինչ ակնկալիքներ ուներ հայությունն այդ պատերազմներից: Պատերազմներիարդյունքում  որքան հայ վերաբնակվեց Հայաստանի արևելյան հատվածում: Պարզաբանեք դրա բացասական և դրական կողմերը:

Ռուսաստանը գրավեց Անդրկովկասը 1806-1812թթ․ ռուս- թուրքական պատերազմի ժամանակ ։ Հայերը հույս ունեին անցնեն Ռուսաստանի կազմի մեջ ։ Արևմտահայերը հույս ունեին անցնել Ռուսաստանի կազմի մեջ , նրանց հույսերը չարդարացան ։Ռուսաստանի տրապետության տակ անցան մոտ 75000 հայեր , իսկ մնացածը մնացին Արևմտյան Հայաստանում ։

Այս հարցերին կարող եք պատասխանել՝ օգտվելով Հայոց պատմություն 8-րդ դասարան, էջ 3-52

1. Ինչ բարեփոխումներ իրականացվեվին 19-րդ դարի երկրորդ կեսին Ռուսաստանում: Ներկայացրեք դրանց ազդեցությունն Արևելյան Հայաստանի տնտեսական և սոցիալական կյանքի զարգացման վրա: Ինչու ցարիզմը հայերի նկատմամբ ուժեղացրեց ազգային ճնշման քաղաքականությունը:ընդհանուր գծերով ներկայացրեք արևմտահայության վիճակը Օսմանյան կայսրությունում:

19-րդ դարի երկրորդ կեսին Ռուսաստանում իրականացվեցին բարեփոխումներ, որոնք ազդեցություն ունեցան Արևելյան Հայաստանի վրա.

Գյուղացիները ձեռք բերեցին ազատություն, ինչը նպաստեց նրանց կենսապայմանների և տնտեսական վիճակի բարելավմանը։

Գյուղերը սկսեցին ինքնուրույն տնօրինել իրենց գործերը, ինչը բարելավեց տարածաշրջանի պայմանները։

Բարելավվել է արդարության համակարգը, որը հանգեցրել է ավելի արդար դատավարությունների և ավելի ուժեղ մարդու իրավունքների:

Հայերը զորակոչվել են ռուսական բանակ, ինչը նրանց հնարավորություն է տվել կրթություն և կարիերա ձեռք բերել:

1. Որ պատերազմի հետ կապված և որ պայմանագրերով  միջազգային դիվանագիտության մեջ մտավ Հայկական հարցը: Պարզաբանեք հարցի էությունը: Արտահայտեք ձեր տեսակետը հարցի միջազգայնացման վերաբերյալ.գնահատեք հայտնի 61-րդ հոդվածը:

Հայկական հարցը դարձավ միջազգային 1877-1878 թվականների ռուս-թուրքական պատերազմի և Բեռլինի կոնգրեսի արդյունքում։

Հայկական հարցի էությունը.
Օսմանյան կայսրությունում հայերը ենթարկվել են հալածանքների և բռնությունների։ Միջազգային ուշադրությունը գրավեց նրանց ծանր վիճակը, և խաղաղության պայմանագրերը սկսեցին ներառել հայերի պաշտպանության կետեր:

Բեռլինի պայմանագրի 61-րդ հոդված.Այս հոդվածը պահանջում էր Օսմանյան կայսրությունից պաշտպանել հայերի իրավունքները, սակայն ամբողջությամբ չիրականացվեց, ինչը հետագա խնդիրների առաջ բերեց հայերի համար։

1. Որոնք էին հայդուկային շարժման առաջացման պատճառները: Թվարկեք ձեզ հայտնի հայդուկներին:

Հայդուկ շարժումը առաջացել է հետևյալի պատճառով՝ ազգային ճնշման, տնտեսական ճնշման և կրոնական հալածանքի։

Հայտնի հայդուկներն էին՝ Սերոբ Աբեղյան, Միքուել Բրավեստյան, Համազասպ Գևորգյան։
Այս տղամարդիկ կռվել են պաշտպանելու հայերին և նրանց հավատքը Օսմանյան կայսրության կողմից ճնշումների դիմաց:

1. Ովքեր էին հայերի ցեղասպանական ծրագրի առաջին հեղինակն ու իրագործողը: Ինչ հետևանքներ ունեցան 1890-ական թթ հայկական կոտորածները:վերհանեքլ Սասունի, Զեյթունի և Վանի հերոսական կռիվները:

Հայոց ցեղասպանության ծրագրի առաջին հեղինակներն ու կատարողները Օսմանյան կայսրության բարձրագույն պաշտոնյաներն էին, այդ թվում՝ կառավարական շրջանակներ, ռազմական և ազդեցիկ քաղաքական գործիչներ։

1890-ականների հայկական ջարդերի հետևանքներն էին՝ զանգվածային զոհերը, զանգվածային տեղահանումներ և գույքի կորուստը։

Սասունի, Զեյթունի և Վանի հերոսամարտերը.

1894 թվականին Սասունում հայերը կռվել են օսմանյան զորքերի դեմ՝ պաշտպանելով իրենց իրավունքներն ու ազատությունը։
Զեյթունի հայերը դիմադրել են օսմանյան կառավարությանը 1895 և 1896 թվականներին՝ դիմանալով երկարատև պաշարման։
Վանի հայերը նույնպես կռվել են օսմանյան տիրապետության դեմ՝ պաշտպանելով իրենց տներն ու ընտանիքները։

1. Որ իրադարձության արդյունքում իշխանության  եկան երիտթուրքերը: Ինչ գաղափարախսություն որդեգրեցին նրանք արտաքին և ներքին քաղաքականության մեջ:

Երիտթուրքերը իշխանության եկան 1908 թվականի հեղափոխությունից հետո։ Նրանք հավատարիմ էին հետևյալ գաղափարներին՝ սահմանադրականություն, աշխարհիկություն, պանթուրքիզմ և պանսլավոնիզմ, արդիականացում։

Այս գաղափարները ազդեցին Օսմանյան կայսրության վրա, բայց ի վերջո հանգեցրին նրա կործանմանը Առաջին համաշխարհային պատերազմի արդյունքում։

1. Միջազգային ինչ իրադրությունում վերաբացվեց Հայկական հարցը: Ինչու թուրքական կողմն ի վերջո հաջողվեց հերթական անգամ տապալել հայկական գործադրումը:

Հայկական համայնքների իրավունքների և պաշտպանության հարցը կրկին արդիական դարձավ 19-րդ դարի վերջին և 20-րդ դարի սկզբին` հայ բնակչության նկատմամբ թուրքական հալածանքների պատճառով, հատկապես համիդյան ջարդերի և այլ բռնի գործողությունների ժամանակ:

Թուրքական կողմին հաջողվեց տապալել հայկական իրականացումը միջազգային միասնական լուծման և աջակցության բացակայության պատճառով։ Եվրոպական պետությունները զբաղված էին իրենց շահերով, իսկ Օսմանյան կայսրությունը հմտորեն օգտագործում էր իր հարաբերությունները Գերմանիայի և այլ երկրների հետ՝ միջամտությունից խուսափելու և իր իշխանությունը պահպանելու համար։ Միջազգային ոչ բավարար աջակցությունը և պետությունների միջև ներքին հակասությունները օգնեցին Թուրքիային խուսափել հայ բնակչության իրավունքների ոտնահարման պատասխանատվությունից։

1. Ներկայացրեք ռուսաստանյան և Օսմանյան կայսրությունների նպատակները Առաջին աշխարհամարտում: Որոնք էին Կովկասյան ճակատի գլխավոր ռազմաքաղաքական արդյունքները 1914-1916թթ

Առաջին համաշխարհային պատերազմի ժամանակ Ռուսական կայսրությունը ձգտում էր ընդլայնել իր տարածքները հարավում, ներառյալ Բոսֆորի և Դարդանելի նեղուցների վերահսկողությունը, ինչը Ռուսաստանին հնարավորություն կտա մուտք գործել դեպի տաք ծովեր։ Բացի այդ, Ռուսաստանը ցանկանում էր աջակցել սլավոնական ժողովուրդներին, այդ թվում՝ սերբերին և բուլղարներին՝ ընդդեմ Ավստրո-Հունգարիայի։

Օսմանյան կայսրությունը հույս ուներ ամրապնդել իր դիրքերը տարածաշրջանում և պահպանել իր տարածքները՝ Ռուսաստանին հետ մղելով իր հարավային սահմաններից:

Կովկասյան ռազմաճակատում 1914-1916 թվականներին ռազմական գործողություններն ընթացել են տարբեր աստիճանի հաջողությամբ երկու կողմերի համար։ 

Ռազմական գործողությունների հիմնական արդյունքները․

Ռուսական բանակը պատերազմը սկսեց հաջող գործողություններով, ներառյալ հարձակումը Արևելյան Պրուսիայում և Գալիսիայում:

Օսմանյան կայսրությունը պատերազմի սկզբում ձեռնարկեց մի քանի հաջող հարձակումներ, այդ թվում՝ հարձակում Ռուսաստանի վրա Կովկասի տարածաշրջանում:

Սարիկամիշի ճակատամարտ (1914)։ Այս ճակատամարտում Օսմանյան կայսրությունը ջախջախեց ռուսներին՝ նրանց հրելով դեպի արեւմուտք։

Ռուսաստանի հակահարձակողական գործողությունը 1915 թ. Ռուսական բանակը հաջող հակահարձակողական գործողություն է իրականացրել և հետ է վերադարձրել կորցրած տարածքների մի մասը։

Վանի ճակատամարտ (1915)։ Ռուսական զորքերը հաղթեցին և գրավեցին Վան քաղաքը, ինչը թուլացրեց Օսմանյան կայսրության դիրքերը տարածաշրջանում։

Էրզրումի ճակատամարտ (1916)։ Ռուսական զորքերը հաղթեցին և գրավեցին Էրզրումը` ամրապնդելով իրենց դիրքերը Կովկասում։

Ընդհանուր առմամբ, թեև երկու կողմերն էլ ունեցան և՛ հաջողություններ, և՛ պարտություններ, Ռուսական կայսրությունը ի վերջո կարողացավ ամրապնդել իր դիրքերը Կովկասում և որոշակի հարվածներ հասցնել Օսմանյան կայսրությանը:

1.  Ցարիզմի տապալումից հետո ինչ փոփոխություններ եղան Ռուսաստանի կենտրոնում և Անդրկովկասում:

Ցարիզմի անկումից հետո էական փոփոխություններ տեղի ունեցան Ռուսաստանի կենտրոնում և Անդրկովկասում ՝ ժամանակավոր կառավարության ստեղծում, Ռուսական կայսրության փլուզումը, Ռիադ պետության անկախության հռչակումը, Էթնիկ հակամարտություններ և պատերազմներ տարածքի համար։

1. Որ պայմանագրով բոլշևիկյան իշխանությունը դուրս եկավ պատերազմից:  Ներկայացրեք Կովկասյան ճակատում ձևավորված հայկական զորամիավորումները, հրամանատարներին:

Բոլշևիկյան կառավարությունը դուրս եկավ Առաջին համաշխարհային պատերազմից Բրեստ-Լիտովսկի պայմանագրի միջոցով։ Այս պայմանագրով հաշտություն կնքվեց Խորհրդային Ռուսաստանի և Կենտրոնական տերությունների, այդ թվում՝ Գերմանիայի և Ավստրո-Հունգարիայի միջև։

Կովկասյան ճակատում հայկական զորամասերը, այդ թվում՝ կանոնավոր և կամավորական կազմավորումները, կռվում էին հայկական հողերը պաշտպանելու համար։ Նրանց հրամանատարները՝ Անդրանիկ Օզանյանն ու Միքուել Բրաբրոստյանը, ղեկավարում էին պաշտպանությունը և պայքարում իրենց ժողովրդի ազատության համար։

1. Թվարկել Մայիսյան հերոսամարտերը, վերհանել Մայիսյան փառահեղ հաղթանակների պատմական նշանակությունը:

Մայիսյան հերոսամարտերը կարևոր դեր խաղացին Խորհրդային Միության գերմանական առաջխաղացումից պաշտպանվելու գործում.

Մոսկվայի ճակատամարտ: Սա առաջին լայնամասշտաբ ճակատամարտն էր խորհրդային և գերմանական ուժերի միջև 1941 թ. Մոսկվայի պաշտպանությունը կասեցրեց Վերմախտի առաջխաղացումը և դանդաղեցրեց նրա շարժումը դեպի երկրի կենտրոն։

Ստալինգրադի ճակատամարտը տեղի ունեցավ 1942 թվականի հուլիսից մինչև 1943 թվականի փետրվարը և շրջադարձային պահ էր պատերազմի մեջ: Այս ճակատամարտից հետո Վերմախտը չկարողացավ շարունակել իր առաջխաղացումը դեպի արևելք և սկսեց նահանջել։

Կուրսկի ճակատամարտը տեղի ունեցավ 1943 թվականի հուլիսին և պատմության մեջ ամենամեծ տանկային մարտն էր: Այս ճակատամարտում գերմանական զորքերի պարտությունից հետո խորհրդային զորքերը անցան հակահարձակման։

1. Լրացնել թվականները:

1699թ — 1699 թվականին Օսմանյան կայսրության և Ռուսական կայսրության միջև կնքվեց հաշտության պայմանագիր։ Այս պայմանագրի արդյունքում հայկական հողերի մի մասը, այդ թվում՝ Էջմիածին քաղաքը, անցավ Օսմանյան կայսրությունից Պարսից թագավորության վերահսկողության տակ։

1724թ — 1724 թվականին Ռուսական կայսրության և Պարսկական թագավորության միջև կնքվեց Թուրքմանչայի պայմանագիրը։ Այս պայմանագրի պայմաններով ռուս-պարսկական պատերազմների արդյունքում Պարսկաստանը հրաժարվեց հայկական հողերի նկատմամբ իր պահանջներից, ինչը հանգեցրեց ռուսական ազդեցության հաստատմանը Անդրկովկասի, այդ թվում՝ Հայաստանի տարածքներում։

1727թ, մարտ — 1727 թվականի մարտին Հայաստանում տեղի ունեցավ ապստամբություն՝ Դավիթ Բեկի գլխավորությամբ ընդդեմ պարսկական տիրապետության։

1736թ — 1736 թվականին Հայաստանում սկսվեց պարսից տիրակալ Նադիր շահի երկրորդ արշավախումբը, որն ուղղված էր Դավիթ Բեկի գլխավորությամբ ապստամբ հայերի դեմ։

1771թ — 1771 թվականին Հայաստանում տեղի ունեցավ ապստամբություն՝ հայ ազգային հերոս Գարեգին Նժդեհի գլխավորությամբ։

1804-1813թթ — Տեղի ունեցավ Ռուս-պարսկական պատերազմը։ 

1813թ., հոկտեմբերի 12 — 1813 թվականի հոկտեմբերի 12-ին Ռուսական կայսրության և Պարսկական թագավորության միջև կնքվեց Գյուլիստանի խաղաղության պայմանագիրը։ Այս պայմանագրով Պարսկաստանը հրաժարվում էր Ղարաբաղի, Նախիջևանի և հայկական այլ հողերի նկատմամբ իր պահանջներից, որոնք փոխանցվում էին Ռուսաստանին։

1806-1812թթ — Տեղի է ունեցել ռուս-պարսկական պատերազմը։ Այս հակամարտությունը, որը հայտնի է նաև որպես Առաջին ռուս-իրանական պատերազմ, ավարտվեց 1813 թվականին Գյուլիստանի պայմանագրի ստորագրմամբ։ Այս պայմանագրի արդյունքում հայկական հողերի զգալի մասը, այդ թվում՝ Ղարաբաղը և Նախիջևանը, անցավ Ռուսական կայսրությանը։

1812թ.,մայիսի 16 — 1812 թվականի մայիսի 16-ին Ռուսաստանի և Օսմանյան կայսրության միջև ստորագրվեց Բուխարեստի պայմանագիրը։ Այս պայմանագրով ավարտվեց 1806-1812 թվականների ռուս-թուրքական պատերազմը։ Այս պայմանագրի համաձայն՝ Օսմանյան կայսրությունը Ռուսաստանին զիջեց զգալի տարածքներ, այդ թվում՝ Անդրկովկասի մի մասը, Բեսարաբիան և Սերբիան։ Օսմանյան կայսրությունը ճանաչեց նաև Մոլդովիայի և Վալախիայի ինքնավարությունը, իսկ Կրիվոյ Ռոգ շրջանը փոխանցվեց Ռուսաստանին։

1826-1828թթ — Ռուս-պարսկական պատերազմ։ Այս հակամարտությունը, որը հայտնի է նաև որպես Արևելյան պատերազմ, եղել է Ռուսական կայսրության և Պարսկական թագավորության միջև։ Այս պատերազմի արդյունքում ստորագրվեցին 1828 թվականի Թուրքմանչայի պայմանագրերը, որոնք ամրացրին Պարսկաստանի պարտությունը և հանգեցրին նրա զգալի տարածքների կորստի։ Ռուսաստանը վերահսկողություն ձեռք բերեց հայկական կարևոր հողերի վրա, ներառյալ Անդրկովկասի և Նախիջևանի մի մասը։

1828թ., փետրվարիի 10 — 1828 թվականի փետրվարի 10-ին Ռուսական կայսրության և Պարսկական թագավորության միջև կնքվեց Թուրքմանչայի հաշտության պայմանագիրը։ Այս պայմանագրով ավարտվեց 1826-1828 թվականների ռուս-պարսկական պատերազմը։ Պայմանագրի պայմաններով Պարսկաստանը Ռուսաստանին զիջեց զգալի տարածքներ, այդ թվում՝ Անդրկովկասի և Ղարաբաղի մի մասը, ինչպես նաև ճանաչեց Վրաստանի անկախությունը։ Այս փոփոխությունները կարևոր էին Հայաստանի համար, քանի որ այն անցավ Ռուսական կայսրության վերահսկողության տակ, ինչը, ի վերջո, ազդեց նրա պատմության և զարգացման վրա:

1828թ ապրիլ-1829թթ — 1828 թվականից մինչև 1829 թվականի ապրիլը տեղի ունեցավ Արևելյան պատերազմը, որը հայտնի է նաև որպես 1826-1828 թվականների ռուս-պարսկական պատերազմ։ Այս հակամարտությունն ավարտվեց 1829 թվականի ապրիլին Թուրքմանչայի խաղաղության պայմանագրի ստորագրմամբ։ Այս պայմանագրի պայմաններով Պարսկաստանը ճանաչում էր իր տարածքների զգալի մասի, այդ թվում՝ հայկական ընդարձակ հողերի վերջնական կորուստը հօգուտ Ռուսական կայսրության։ Այս պայմանագիրը վերջնականապես ապահովեց Ռուսաստանի հաղթանակը և ապահովեց նրա վերահսկողությունը Անդրկովկասի առանցքային շրջանների վրա։

1829թ.,սեպտեմբերի 2 — 1829 թվականի սեպտեմբերի 2-ին Ռուսական կայսրության և Օսմանյան կայսրության միջև կնքվեց Փարիզի խաղաղության պայմանագիրը։ Այս պայմանագրով ավարտվեց 1828-1829 թվականների ռուս-թուրքական պատերազմը։ Պայմանագրի պայմաններով Օսմանյան կայսրությունը ճանաչեց Ռուսաստանի օգտին մի շարք տարածքների կորուստը, այդ թվում՝ Անդրկովկասի մի մասը և Կովկասյան լեռները։ Այս իրադարձությունն ամրապնդեց Ռուսաստանի դիրքերը Կովկասում և մասնավորապես Հարավային Կովկասում, այդ թվում՝ հայկական հողերում։

1908թ., հուլիս — 1908 թվականի հուլիսին Օսմանյան կայսրությունում տեղի ունեցավ «երիտթուրքական հեղափոխությունը», որը հանգեցրեց սուլթանի տապալմանը և սահմանադրական իշխանության վերականգնմանը։

1914թ., օգոստոսի 1 — Սկսվել է Առաջին համաշխարհային պատերազմը

1917թ.,դեկտեմբերի 5 — 1917 թվականի դեկտեմբերի 5-ին Ռուսաստանում խաղաղության մասին հրամանագիր է ստորագրվել, որը հանգեցրել է Ռուսաստանի դուրս գալուն Առաջին համաշխարհային պատերազմից։

1918թ. Մարտի 1-ապրիլի 1 — 1918 թվականի մարտի 1-ից ապրիլի 1-ը տեղի ունեցավ Բրեստի խաղաղության կոնֆերանսը, որն ավարտվեց Գերմանիայի և Ռուսաստանի միջև խաղաղության պայմանագրի ստորագրմամբ։

1918թ., մարտի 3 — 1918 թվականի մարտի 3-ին Խորհրդային Ռուսաստանի և Կենտրոնական տերությունների (Գերմանիա, Ավստրո-Հունգարիա, Օսմանյան կայսրություն և Բուլղարիա) միջև կնքվեց Բրեստ-Լիտովսկի խաղաղության պայմանագիրը, որը նշանակում էր Ռուսաստանի դուրս գալ Առաջին համաշխարհային պատերազմից։

1918թ., ապրիլի 9 — 1918 թվականի ապրիլի 9-ին Հայաստանը հռչակվեց անկախ։

1918թ. Մայիսի 11-հունիսի 4 — 1918 թվականի մայիսի 11-ից հունիսի 4-ը Հայաստանում մարտեր են տեղի ունեցել հայկական և թուրքական զորքերի միջև։

1918թ. Մայիսի 22-28 — 1918 թվականի մայիսի 22-ից մայիսի 28-ը Հայաստանում կռիվներ են տեղի ունեցել։

1918թ., մայիսի 23-29 — Հայաստանում կռիվներ են տեղի ունեցել։

1918թ., մայիսի 25-30 — 1918 թվականի մայիսի 25-ից մայիսի 30-ը նույնպես մարտեր են տեղի ունեցել։

1918թ., մայիսի 28 — 1918 թվականի մայիսի 28-ին Հայաստանում հայտարարվեց Հայաստանի Դեմոկրատական ​​Հանրապետության ստեղծման մասին։

1918թ. Հունիսի 4 — 1918 թվականի հունիսի 4-ին Հայաստանում հռչակվեց անկախություն։

Ամփոփել

Երեք տարվա Պատմություն առարկայի ուսումնասիրությունը ինչ տվեղ ձեզ

Ա. Ամենահետաքրքիր իրադարձությունները

Բ.Եզրահանգումներ

Մայիսի 5-15, առաջադրանք, 8-րդ դասարան

Հայկական մշակույթը 19-րդ դարի երկրորդ կեսին, 20-րդ դարի սկզբին:

Հայոց պատմություն, /էջ 153-168, դասարանական , գրավոր պատասխանել հարցերին:

Սահմանել մշակույթ հասկացությունը:

Ներկայացնել կրթական համակարգը, համեմատել արդի շրջանի հետ:

Մշակույթը հասարակության և մարդու պատմական զարգացման որոշակի մակարդակ է, որն արտահայտվում է մարդկանց գործունեության և կյանքի կազմակերպման ձևերով ու տիպերով։ Հասկացությունն օգտագործվում է որոշակի պատմական դարաշրջանների, հասարակական-տնտեսական ֆորմացիաների, կոնկրետ հասարակարգերի, ազգությունների, ազգերի, ինչպես նաև կյանքի ու գործունեության առանձնահատուկ եղանակների զարգացման մակարդակը բնութագրելու համար^[1]։ Մշակույթը կենտրոնական հայեցակարգ է մարդաբանության մեջ և ներառում է այն բոլոր երևույթները, որ սոցիալական ուսուցման միջոցով փոխանցվում են մարդկային հասարակություններում։

Գիտության զարգացումը

Հայ կրթական գործը որոշակի հաջողություններ ու դժվարություններ ուներ ինչպես Արևելյան, այնպես էլ Արևմտյան Հայաստանում։ Այս շրջանում ևս ուսուցման տարածված տեսակը եկեղեցիներին առընթեր ծխական դպրոցներն էին, որոնք անմխիթար վիճակում էին։ Գյուղերի մեծ մասը դպրոց չուներ։ Ուսուցիչների մեծ մասը թերի միջնակարգ կրթություն ուներ և գտնվում էր նյութական ծանր կացության մեջ։ Ցարական կառավարությունը ռուսացման քաղաքականություն վարելով խոչընդոտում էր կրթության գործին։ Հատկապես 1880–1890-ական թվականներին իշխանությունները բռնությամբ փակեցին հայկական շատ դպրոցներ։ Սակայն դարի երկրորդ կեսին հիմնվեցին ուսումնակրթական նոր կենտրոններ։ 

Հայագիտություն

XIX դարի 80-ական թվականներից մինչև Հայաստանում խորհրդային իշխանության հաստատումը հայագիտությունը զարգացել է արտերկրում: Արգասաբեր էր Մխիթարյան միաբանության և եվրոպական գիտական կենտրոններում ընդգրկված ուսումնասիրողների: 1890-ական թվականներին Նիկողայոս Մառի գիտական գործունեությամբ ռուսական արևելագիտության մեջ վերջնականապես ձևավորվեց հայագիտական ուղղությունը, որի կարևորագույն նվաճումներից էր հայկական հնագիտության սկզբնավորումը (Անիի, Գառնիի, Դվինի և այլ հնավայրերի պեղումներ): Նիկողայոս Մառն ու նրա աշակերտները՝ Նիկողայոս Ադոնցը, Հովսեփ Օրբելին, Գրիգոր Ղափանցյանը, Իվանե Ջավախիշվիլին, Նիկոլայ Տոկարսկին, մշակեցին հայոց հին և միջնադարյան պատմության, մատենագրության, արվեստի, լեզվի պատմության,  ճարտարապետության, վիմագրության ու հարակից օժանդակ բնագավառների հետազոտության քննական մեթոդ, հայագիտության ավանդական շրջանակն ընդլայնեցին  աշխարհի հետ ունեցած ընդհանրությունների բացահայտումով, կենդանի բարբառների ու խոսվածքների քննությամբ, բնագրերի հայտնաբերմամբ ու գիտական  հրատարակությամբ: Սբ Էջմիածնի ու Սանկտ Պետերբուրգի գիտնականների միջև հաստատվեց սերտ համագործակցություն: Անիի հնագիտական թանգարանի (1904–09 թթ.) հիմնադրումով Հայաստանում սկզբնավորվեց ակադեմիական գիտությունը: Կարևորագույն նվաճում էր հայկական ձեռագրերի հավաքածուների գիտական նկարագրության սկզբնավորումը, նաև Ստեփան Մալխասյանցի ղեկավարությամբ «Պատմագիրք հայոց» մատենաշարի հրատարակումը:

ամփոփում

Ենիչերի — Թուրքերեն’ «նոր զորք»: Օսմանյան հետևակային զորամասեր: Դրանք ստեղծվում էին մանկահավաքների միջոցով: Այսինքն’ մանուկ հասակում ծնողներից (հիմնականում քրիստոնյա) խլում Լին զավակներին, դարձնում իսլամի մոլևռանդ զինվոր:

Եռյակ դաշինք — 1879-1882 թթ. Գերմանիայի, Ավստրո-Հունգարիայի և Իտալիայի միջև կնքված պայմանագրերի արդյունքում ստեղծված դաշինք’ ուղղված Մեծ Բրիտանիայի, Ֆրանսիայի և Ռուսաստանի դեմ:

Реклама

Եռյակ միություն — Անգլիայի և Ֆրանսիայի միջև 1904 թ. կնքված ռազմաքաղաքական դաշինք, որին 1907 թ. միացավ Ռուսաստանը:

Երիտթուրքեր — Թուրքական բուրժուազիայի ազգայնական շարժման ներկայացուցիչներ: 1889 թ. ստեղծել են «Միություն և առաջադիմություն» կուսակցությունը: Իրենց շուրջ համախմբել են հայկական, արաբական, հրեական, հունական ընդդիմադիր ուժերը և 1908 թ. կատարել պետական հեղաշրջում: Հռչակել են ժողովրդավարական ազատություններ, սակայն շուտով հրաժարվել դրանցից’ ներկայանալով իբրև ազգայնամոլներ: Երազում էին ստեղծել պանթուրքական (համաթուրքական) տերություն’ Բոսֆորից մինչև Միջին Ասիա: Այդ ճանապարհին կանգնած բոլոր ազգերը ենթակա էին ոչնչացման, առաջին հերթին’ հայությունը: Առաջին աշխարհամարտի տարիներին երիտթուրքական կառավարությունն իրագործեց Հայոց մեծ եղեռնը:

Երկմիասնական տերություն- Տերություն, որտեղ ապրող բազմաթիվ ազգերից տիրապետող են երկուսը: Նրանց միջև կնքվում է դաշինք’ իշխանության հստակ բաժանումով: Ասվածի լավագույն օրինակը 1867 թ. ձևավորված Ավստրո-Հունգարիան է,:

Թանզիմանթ — Ծագում է արաբերեն «բարենորոգում» բառից: Օսմանյան կայսրության այս բարենորոգումներն ընդգրկում էին 1839-1870-ական թթ.: Դրանք ձեռնարկեցին եվրոպական կրթություն ստացած և լուսավորական գաղափարներով տոգորված որոշ պետական գործիչներ: Նպատակն էր տերության բոլոր ազգերին տալ իրավահավասարություն, անձի, գույքի անձեռնմխելիություն, խղճի (կրոն) ազատություն, հա վա սար հար կեր: Այդ ճանապարհով բարենորոգիչները հույս ունեին կանգնեցնելու տերության անկումը: Սակայն պահպանողականների ճնշման ներքո այս փորձերը ձախողվեցին:

Ընտերային(սոցիալական ապահովագրություն) — Պետության, ձեռնարկատերերի և աշխատավորների մուծումների հաշվին ստեղծվում է հիմնադրամ, որից աշխատավորներին նյութական օժանդակություն (թոշակ) է հատկացվում հիվանդության և ծերության դեպքում: Այս համակարգը զարգացած երկրներում տարածում է գտել XIX դ. երկրորդ կեսից:

Ժողովրդավարություն — Ծագում է հունարեն «ժողովուրդ» և «իշխանություն» բառերից: Կառավարման մի համակարգ, որտեղ գերագույն իշխանությունը պատկանում է ժողովրդին: Ժողովրդավարության հիմքը իրավահավասար քաղաքացիներն են: Օգտվում են համընդհանուր ընտրական իրավունքից, ունեն անձի և սեփականության անձեռնմխելիություն, խոսքի, խղճի (կրոնի) ազատություն: Այս ամենն ամրագրված է երկրի հիմնական օրենքով’ սահմանադրությամբ: Ժողովուրդն իր իշխանությունն իրագործում է ընտրովի խորհրդարանի և կառավարության միջոցով:

Իշխանության տարաանջատման սկզբունք — Մշակել է անգլիացի լուսավորական Ջ. Լոկը, զարգացրել է ֆրանսիացի Մոնտեսքյոն: Համաձայն դրա’ արդյունավետ գործառելու համար պետական իշխանությունը պետք է տարանջատվի երեք ճյուղի: Օրենսդրական, որը պետք է ներկայացնի ժողովրդի կողմից ընտրված խորհըդարանը: Այն պետք է օրենքներ մշակի’ պարտադիր բոլոր քաղաքացիների համար: Գործադիր, որը կոչված է ի կատար ածելու օրենքները և կառավարելու երկիրը: Այս նպատակով ստեղծվում է կառավարություն: Դատական, որը կոչված է հետևելու օրենքների ճշգրիտ կատար:անը և օրինականության պահպանմանը:

Լուսավորական շարժում — Գաղափարական, կրթական և քաղաքական շարժում, որ ծավալվեց Եվրոպայում XVII-XVIII դդ.: Նպատակն էր հաղթահարել միջնադարյան ավանդական պատկերացումները մարդու, հասարակության, բնության վերարերյալ: Ստեղծել է պատկերացումների մի նոր համակարգ’ կառուցված բանական արժեքների վրա: Շարժումն սկսվել է Անգլիայում, բայց իր գագաթնակետին է հասել շնորհիվ ֆրանսիական լուսավորականների: Նրա գաղափարները կենսական են առ այսօր:

2.Համեմատել 19-րդ դարի երկրորդ կեսի 20-րդ դարի սկզբի Եվրոպական և հայկական մշակույթը։

Ա․Կրթություն
Բ․Հումանիտար գիտություն
Գ․Հիմնարար գիտություն
Դ․Կերպարվեստ և ճարտարապետություն
Ե․Երաժշտություն և օպերա
Զ․Եզրակածություն

Ափոփում

1.Ինչ բարեփոխումներ իրականացվեցին XIX դ. երկրորդ կեսին Ռուսաստանում: Ներկայացրեք դրանց ազդեցությունն Արևելյան Հայաստանի տնտեսական և սոցիալական կյանքի զարգացման վրա: Ինչու ցարիզմը հայերի նկատմամբ ուժեղացրեց ազգային ճնշման քաղաքականությունը:

XIX դ. երկրորդ կեսին ռուսական ինքնակալությունը սաստկացրեց իր գաղութային քաղաքականությունն ազգային երկրամասերում: Անդրկովկասի նվաճումից հետո ռուսական արքունիքի սևեռուն նպատակն էր աստիճանաբար ռու- սականացնել տեղական ժողովուրդներին:Հայ ձեռներեցներից շատերը, չնայած ցարիզմի խտրական քաղաքականությանը, որոշակի հաջողությունների հասան տնտեսական մրցակցության մեջ և Անդրկովկասում դարձան նշանավոր ձեռնարկատերեր:

2.Ընդհանուր գծերով ներկայացրեք արևմտահայության վիճակը Օսմանյան կայսրությունում:

XIX դ. երկրորդ կեսին Օսմանյան կայսրությունն անկասելի անկում էր ապրում: Թուրքական տիրապետության ծանր պայմաններում զտնվող ազզերը հերոսական պայքար էին ծավալել իրենց անկախությունը վերականգնելու համար: Նրանցից շատերը հաղթանակով ավարտեցին ազգային-ազատագրական պայքարը և հասան բաղձալի արդյունքների: Այլ էր իրավիճակը մեր հայրենիքի բռնազավթված մասում’ Արևմտյան Հայաստանում:

3.Թվարկեք երեք հոսանքները, նշեք դրանց գլխավոր տարբերությունները: Հայտնի ինչ ներկայացուցիչների գիտեք: Ազգայնական գաղափարների տարածումը հայկական միջավայրում ինչ նշանակություն ունեցավ:

4.Ներկայացրեք արևմտահայ սահմանադրական շարժման առաջացման պար- ճառները և նշանակությունը:

5.Որտնք էին Զեյթունի 1862 թ. ապարամբության պատճառները, նշեք հայտնի մասնակիցների:

6.Որ պարերազմի հետ կապված և որ պայմանագրերով միջազգային էիվա- նագիտության մեջ մտավ Հայկական հարցը: Պարզաբանեք հարցի էությունը: Արտահայտեք ձեր տեսակետը հարցի միջազգայնացման վերաբերյալ, գնահատեք հայտնի «61-րդ հոդվածը»:

Պատմություն

1.Ո՞ր երկրներում էին կազմավորել խոշոր հայկական գաղութներ։Ներկայացրե՛ք դրանց պատմական նշանակությունը։

Իրանը, Հնդկաստանը, Ռուսաստանը, Արևմուտքի զարգացած երկրները, Սիրիան, Լիբանանը, Եգիպտոսը։

Հնդկաստանի հայ համայնքը XVII դարում ստվա- րացավ հատկապես իրանահայության հաշվին: Հաջորդ դարասկզբին այնտեղ հաշվվում էր մոտ 25 հազար մարդ:
Իրանի հայ համայնքում նոր ժամանակների ավարտին հաշվվում էր մոտ 200 հազար մարդ:
Եգիպտոսում այդ նույն ժամանակ հայերի թիվը մոտ 15 հազար էր:
Նոր դարերում ամենամեծ հայկական գաղթավայրը ձևավորվեց Ռուսաստանյան կայսրությունում: Այստեղ Առաջին աշխարհամարտի նախօրեին, Արևելյան Հայաստանից դուրս, ապրում էր մեկ միլիոն հայ: Մեծ համայնքներ էին կազմավորվել Թիֆլիսում, Բաքվում, Հյուսիսային Կովկասում, Մոսկվայում և Սանկտ Պետերբուրգում: Իսկ Ղրիմում հայկական համայնք գոյություն ուներ դեռ միջնադարից:
Խոշոր գաղթավայրեր էին ձևավորվել նաև Լեհաստանում, Բուլղարիայում, Ռումինիայում և Ֆրանսիայում:
Հայկական գաղթավայրերում մեր հայրենակիցները ապրել են որպես հավաքական ամրողջություն, դիմագրավել են ձուլման վտանգին, պաշտպանել համայնքի շահերն ու ազգի պատիվը:

2.Համազգային ի՞նչ կառույցներ են ստեղծվել Նոր դարերում։

XIX դ. վերջից ստեղծվեցին համազգային նոր կառույցներ’ ազգային կուսակցություններ, հասարակական տարբեր կազմակերպություններ և այլն:
Ազգային նշանակության կառույցների շարքում պետք է նշել Կ. Պոլսի Ազգային ժողովը, որը ստեղծվել էր 1844 թ.: Ազգային սահմանադրության հաստատումից հետո արևմտահայության համար այն դարձավ կենտրոնական ազգային մարմին:
Համազգային կարևոր դերակատարություն ստանձնեց ե գիպ տա հայ մե ծա հա րուստ Պո ղոս Նու բար փաշայի կողմից Եգիպտոսում 1906 թ. հիմնված Հայկական բարեգործական ընդհանուր միությունը:
Համազգային կարևոր դերակատարություն ստանձնեց եգիպտահայ մեծահարուստ Պողոս Նուբար փաշայի կողմից Եգիպտոսում 1906 թ. հիմնված Հայկական բարեգործական ընդհանուր միությունը:
Քաղաքական առումով համազգային նշանակություն ստացան նաև 1912 թ. ստեղծված Հայոց ազգային բյուրոն և Ազգային պատվիրակությունը:

3.Փաստերով ցու՛յց տվեք գաղթավայրերի դերը և ունեցած ներդրումը ազգային մշակույթի զարգացման և հայապահպանության գործում։

Հայապահպանության խնդիրը: Օտար ափերում ապրող հայերի համար մշտապես գոյություն ունի ձուլման վտանգը: Սուսուլմանական երկրների հայկական համայնքները խաղաղ պայմաններում համեմատաբար ավելի քիչ էին ենթարկվում ձուլման, որովհետև կային կրոնական, մշակութային և սովորութային էական տարբերություններ հայերի ու մուսուլմանների միջև: Իսկ եվրոպական քրիստոնեական երկրներում ուծացման համար նպաստավոր միջավայր էր առաջանում: Այդ պատճառով հատկապես Լեհաստանում, նաև Ֆրանսիայում, Ռուսաստանում և այլ երկրներում դարերի ընթացքում հարյուրհազարավոր հայեր, կորցնելով ազգային լեզուն, հավատը, սովորույթները, ձուլվել են տեղի իշխող ազգերին:
Պատմությունը ցույց է տալիս, որ կազմակերպված ազգային կյանքով ապրող գաղթավայրերը կարողացել ևն պահպանել ազգային լեզուն, հավատը, զարգացնել մշակույթը:
Հայկական կրթությունը, գիտությունը, տպագրական գործը, մամուլը, արվեստը նոր ժամանակներում, հատկապես նրա առաջին փուլում հիմնականում զարգացել են Հայաստանից ղուրս: Գաղթավայրերում ստեղծված մշակույթն էապես նպաստել է Հայաստանում ազգային մշակույթի զարգացմանը, ինչպես նաև ծառայել է ազգային ինքնության պահպանման գործին և հայրենիքում, և գաղթավայրերում:
Մեր օրերում նույնպես հայկական գաղթավայրերի’ Սփյուռքի առջև ծառացած են ազգապահպանության, զոյատնման ու հայրենիքի հզորացմանը աջակցելու հիմնախնդիրները:

Արդարություն

2.Հիմնավորել ձեր տեսակետը;

•Ուտիլիտարիզմը կամ օգտապաշտությունը առաջին հերթին կապված է Դեյվիդ Հյումի, Երեմիա Բենտամի և Ջոն Ստյուարտ Միլլի անունների հետ։ Որպես քաղաքական փիլիսոփայություն՝ այն ենթադրում է, որ առավել գերադասելի է քաղաքական-սոցիալական այնպիսի կազմակերպություն, որն առավելագույն օգուտ է բերում։•Ուտիլիտարիզմը քաղաքական և բարոյական փիլիսոփայություն է, որը մարդկային արարքների բարոյականության և չափորոշիչների հիմքը համարում է օգուտը։ Ավելի լայն իմաստով, դա մի տեսություն է, որը ցանկացած քաղաքական հարցի լուծումը փորձում է գնահատել նրա հետևանքների տեսանկյունից։ Այդ դեպքում օգուտը համարվում է միակ կամ հիմնարար արժեք։ Հենց օգուտն է, որ իմաստավորում է մեր բոլոր գործողությունները, իսկ մնացածները ինստրումենտալ արժեք ունեն։

Իմ կարծիքով արդարությունը դա այն մեծ գործն է որ կատարվել է արդար ճանապարհով ։ Արդարությունը կարելի է կապել ազնվության հետ: Եվ այն գործը որը կատարել են ոչ արդար ճանապարհով օրերից մի որ պարզվելու է։ ԵՎ այո ես համաձայն եմ որ ամեն դեմքում միշտ մարդիկ փորձում են դեպի օգուտ լինի իրենց։ արդարությունն ապահովվում է օրենքների,որոշումների,հրամանագրերի,կարգերի և իրավական այլ փաստաթղթերի մջոցով,որոնցից բխում է, թե ինչ իրավունքներ և պարտականություններ ունի մեզնից յուրաքանչյուրը։

առաջադրանքներ

Արևելյան հարց-Եվրոպական դիվանագիտության մեջ հիմնախնդիրների ամբողջություն էր՝ Օսմանյան կայսրության և նրա հպատակ ժողովուրդների ազատագրման, պատմական ճակատագրի, ինչպես նաև մեծ տերությունների գաղութային քաղաքականության վերաբերյալ։

արհեստաքցական միություն-

բաժնետիրական ընկերություն-Բաժնետիրական ընկերություն (ԲԸ), առևտրային կազմակերպություն հանդիսացող տնտեսական ընկերություն, որի կանոնադրական կապիտալը բաժանված է Ընկերության նկատմամբ բաժնետերերի պարտավորական իրավունքը հավաստիացնող որոշակի թվով բաժնետոմսերի։

բանվորներ-Վարձու աշխատանքով ապրող մարդիկ: Նրանց վարձում են ձեռներեցները և վճարում ըստ կատարված աշխատանքի որակի և քանակի: Սովորաբար ձեռներեցների և բանվորների միջև ծագում են հակասություններ: Դրանց կարգավորման նպատակով զարգացած երկրներում XIX դ. ընդունվեցին բազմաթիվ օրենքներ, որոնք սահմանափակում էին աշխատաժամանակը, բանվորներին տալիս ապահովագրություն հիվանդության ու ծերության դեպքերում և այլն:

բորշեվիկներ-Ռուսական մարքսիստների մեծամասնությունը կազմող թևը: Կողմ էին ծայրահեղ գործողությունների: Իրենց առաջնորդ Վ. Լենինի գլխավորությամբ Ռուսաստանում ուժով գրավեցին իշխանությունը: Երազում էին ամբողջ աշխարհում կառուցել կոմունիզմ (համայնավարական կարգ):

բորսա-Արդյունաբերական տնտեսության կարևոր հիմնարկություն, որտեղ ձեռներեցները հանդիպում էին, քննարկում միմյանց առաջարկները և կնքում տնտեսական տարաբնույթ գործարքներ:

գաղութ-Այստեղ’ արդյունաբերական որևէ տերության իշխանության ներքո գտնվող երկիր, որը զրկված էր ինքնուրույն տնտեսական, քաղաքական, հասարակական զարգացման հնարավորությունից: Մայր երկրի (մետրոպոլիա) տնտեսական կցորդն էր: Այստեղից արտահանում էին բնական հարստություններ’ շահագործելով տեղաբնիկների էժան աշխատուժը: Գաղութացումն սկսվել է դեռ XV դ., սակայն իր ծաղկմանն է հասել XIX դ. երկրորդ կեսին: Բացի բացասական հետևանքներից, այն հանգեցրել է նաև դրական արդյունքների: Ասիայի, Աֆրիկայի, Լատինական Ամերիկայի ժողովուրդները ծանոթացել են արդյունաբերական հասարակության նվաճումներին:

դաշնություն <ֆեդերացիա>-Ծագում է լատիներեն բառից: Առանձին պետությունների և պետական կազմավորումների միություն է: Դաշնության անդամները պահպանում են իրենց իրավունքների մի մասը: Ունեն տեղական սահմանադրություն, խորհրդարան, կառավարություն և դատական համակարգ: Սակայն դրանք ենթակա են դաշնային սահմանադրությանը և կառավարման մարմիններին: Առկա է ընդհանուր քաղաքացիություն: Դաշնային պետության օրինակ են ԱՄՆ-ը, Ռուսաստանը, Գերմանիան, Բրազիլիան և այլն:

դոմինյոն-

դրամատուն <բանկ>-Ծագում է լատիներեն «դրամափոխարան» բառից: Ձեռնարկություն, որտեղ իրացվում է դրամական կապիտալի առուծախ, ընդունվում են ավանդներ և տրամադրվում վարկեր: Դրամատներն արդյունաբերական արտադրության անբաժանելի մասն են: Նրանց միջոցով ազատ կապիտալը ներդրվում է տնտեսության զա-ազան ճյուղեր և նպաստում դրանց զարգացմանը:

ժամանակագրություն

1600թ արևելյահնդկական ընկերության ստեղծում

1751-1776 աշխարհում առաջին անգամ Դենի Տիտրոի կողմից հրատարակվեց առաջին հանրագիտարանը

1768թ առաջի շոգեշարժիչի ստեղծումը Ջեյս ՈՒատի կողմից

18րդ դարի վերջ 19րդ դարի կես վերեծնության < Ռիսորջիմենտո> մշակույթի ծաղկումը Իտալյաում

1789 հուլիսի 14 Բաստել ամրոցի գրավում

1789 օգոստոսի 26 < մարդու և քաղաքացու իրավունքների հռչակագրի ընդունում>

Ամփոփում

Համաշխարհային պատմություն 8 էջ 150-ից 157

Հայոց պատմություն 8 էջ153-ից 168

1․ Տալ հասկացությունների բացատրությունը

Աբսոլուտիզմ — միահեծան իշխանություն
Ազատական ( Լիբեռալ ) —
Ահաբեկչություն ( տեռորիզմ ) — բռնություն , միջազգային հանցագործություն
Զգայնականություն ( նացիոնալիզմ ) — հավատարմություն և նվիրվածություն ազգին
Արևելյան հարց
արհեստակցական միություն
բաժնետիրական ընկերություն
բանվորներ
բոլշեվիկներ
բորսա
գահութ
դաշնություն (ֆեդերացիա)
դրամատուն (բանկ)

Ամն-ի անկախության հռչակագիր ՝ Անկախության հռչակագիրը կազմված է 18-րդ դարի ֆրանսիական լուսավորիչների գաղափարների ոգով՝ Թոմաս Ջեֆերսոնի նախագծի հիման վրա։ Անկախության հռչակագիրը հռչակում էր բոլոր մարդկանց հավասարությունն օրենքի առջև, ժողովրդի գերիշխանությունը և ժողովրդի իրավունքները ոտնահարող կառավարության դեմ նրա ապստամբելու իրավունքը և այլն։ Քննարկման ժամանակ Հարավի ստրկատեր հողատերերի պահանջով հռչակագրի նախագծից հանվեց ստրկությունը և ստրկավաճառությունը դատապարտող կետը։

Անձի անձեռնմխեիլություն
Աշխարհի արհեստանոց
Առաջին կայսրություն
Բազմասգ տերություն

Համեմատել 19-րդ դարի 2-րդ կեսի և 20-րդ դարի սկզբի Եվրոպական և Հայկական մշակույթը

ա․ կրթությունը բ․ հումանիտար գիտություն գ․հիմնարար գիտություն դ․ կերպարվես և ճարտարապետություն ե․ երաժշտություն և օպերա զ․ եզրակացություն

Ժամանակագրություն

1600թ — արևելահնդկական ընկերության ստեղծում
1751-1776թթ — աշխարհում առաջին անգամ Դենի Հիդրոի կողմից հրատարակվեց առաջին հանրագիտարանը
1768թ — առաջին շոգեշարժիչի ստեղծումը Ջեինմ Ուատի կողմից
18դր վերջ, 19դր կես — վերածնության (ռիսորջիմենտո) մշակությի ծաղկումը Իտալիայում
1789թ հուլիսի 14 — Բաստիլ ամրոցի գրավում
1789թ օգոստոսի 26 — <<մարդու և քաղաքացու իրավունքների հռչակագրի>> ընդունում

Կրթությունը և գիտթությունը 19րդ դարի 2րդ կեսին և 20րդ դարի սկզբին

գիտությունը սկսեց ընդկալվել որպես հասարակության առաջընդացի կարևորագույն պայման

հիմնարար գիտություներ

Չաս Դալվին ստեղծեսց մի տեսություն որը բացատրում է կենդանական տեսակների միլիոմնավոր տարիներ տեվաց աստիճանակ զարգացումը

Դ․ Մեդելեյև հայտնաբերեց քիմիական տարրերի պարբերականության օրենքը

Ա․ Անշտայն մշակեց տիեզերական ժամանակի, տարածության նյութի զանգվածի էներգիայի , շարժման նոր տեսություն

Գ․ Մենդել— Գենետիկա

Լ․ Պաստիոր -մանրէաբանություն

Ջ․ Մաքսվել— Էլեկտրադինամիկա

Է․ Ռեզեֆորդ, Ն․ Բոր— ատոմային ֆիզիկա

Գ․ Մարկոնի— ռադիո

Աբել— հեռախոս

Գ․ Դայմլեր-ներքին արյման շարժիչ

Թովմաս Էդիսոն— էլեկրական լամպ

Հումանիտար գիտություներ

Հոգեբանություն- Զիգմունդ Ֆրեյդ

գրականություն և թատրոն

Գիդը Մոբասան, է ․Զոլա, Ֆ․ Դադստաևսկի, Լ․ Տոստոյ, Բերնադ Շոու, Ջ․ Լոնդոն, Թ․ Ման, Ա․ Չեխոֆ, Է․ Ռոստան, Ս․ Բեռնար,

1895թ Լուի և Օգյուստ Լյումիեր եղբայրները Փարիզում առաջին անգամ ցուցադրեցին < շարժուն լուսանկարը >

Կերպարվեստ և ճարտարապետություն

Ֆրանսիաում ստեղծվեց գեղանկարչության նոր ճուղ ինպրեսոնիզ <անմիջական տպավորություն>- Կ․ Մոնե, Օ․ Ռենուար, Կ․ Պիսարո, Է․ Դեգա։

Հայտնի քանդակագործ- Օ․ Ռոդե,

1889թ — Փարիզի Էյֆելյան աշտարակ

Երաժշտություն և օպեռա

կոմպոզիտորներ- Կ․ Դեբյուսի , Է․ Գրիգ, Յ․ Բրամսմ, Ջ․ Վերդի , <Աիդա > < Ռինգոլետո > օպեռաներ

ժ․ Բիզե <Կարմեն> Ռ․ Վագներ, Պ․ Չայկոսվսկի

Արիստոտել

Փիլիսոփա (հին հունարեն՝ φιλόσοφος — իմաստասեր, իմաստության ձգտող, իմաստություն փնտրող), մարդ, որը զբաղվում է փիլիսոփայական խնդիրների ուսումնասիրմամբ։ Լայն ընկալմամբ, յուրաքանչյուր մարդ (մտածող էակ) փիլիսոփա է, քանի որ իր ներդրումն ունի մտածողության զարգացման մեջ։ Նեղ ընկալմամբ փիլիսոփա են անվանում այն մարդուն, որը որոշակի գիտելիքներ ունի տրամաբանության բնագավառում և կարող է առաջադրել և լուծել փիլիսոփայության բնագավառի խնդիրներ։ Փիլիսոփա կարող է կոչվել մարդը, որը պատկանում է որոշակի փիլիսոփայական դպրոցի, որը կիսում է տվյալ դպրոցի գաղափարները կամ ապրում է համապատասխան այդ գաղափարների։

Պլատոնը և Արիստոտելը (Ռաֆայելի որմնանկարից)

Արիստոտելը ծնվել է մ.թ.ա. 384 թ. մարտի 7-ին Թրակիայի Ստագիրա քաղաքում, Պլատոնի լեզվամտածողությունը գեղարվեստական-դիցաբանական էր, իսկ Արիստոտելինը՝ ֆորմալ ու տրամաբանական։ Ավելին, եթե Պլատոնը ճշմարիտ գիտելիքը, գեղեցիկը, բարիքը, փնտրում էր իդեալական աշխարհում, ապա Արիստոտելը՝ զգայական-նյութական աշխարհում։ Արիստոտելի կարծիքով բարձրագույն բարիքին հասնելու նախապայմանը առաքինի՝ կատարյալ լինելն է։ Արիստոտելը գրել է բազմաթիվ ու բազմապիսի աշխատություններ, որոնց մի մասը չի հասել մեզ։ Արիստոտելի աշխատություններն ըստ բովանդակության բաժանում են 7 խմբի՝ տրամաբանական, փիլիսոփայական, ֆիզիկական, կենսաբանական, բարոյագիտական, հասարակագիտական և գեղագիտական։Արիստոտելի կարծիքով բարձրագույն բարիքին հասնելու նախապայմանը առաքինի՝ կատարյալ լինելն է։ Նա առաքինությունները բաժանում է երկու խմբի՝ բարոյական ու դիանոբարոյական (մտավոր)։ Բարոյական առաքինությունները պայմանավորված են մարդու խառնվածքով, բնավորությամբ, իսկ դիանոբարոյականը կապված է հոգու բանական հատկությունների հետ, օրինակ՝ խելամտությունը, խոհականությունը և իմաստությունը։